छुवाछुत बिरुद्धको अभियानका प्रणेता सर्वजीत विश्वकर्मा

बाग्लुङ जिल्लामा जन्मीनुभएका सर्वजीत विश्वकर्माले वि.स. १९९७ मा ‘विश्व सर्वजन संघ’ नामको दलित संस्था स्थापना गरी तत्कालिन राज्य र दलित माथिको उत्पीडन बिरुद्ध आवाज उठाउनु भएको थियो । उहाले जिल्लाको गैह्र गाउमा बिश्वकर्मा प्रावि स्थापना पनि गर्नु भएको थियो । हिंन्दु धर्मको आडमा राज्य व्यवस्था र सामाजिक ब्यवस्थाले दलित समुदाय माथि छुवाछुत र विभेद र राज्यमा कुकुर सरहको व्यवहार हुने गरेको छ । कथित उच्च जातमा मानिने ब्राम्हाण क्षेत्री र पछि मगर,गुरुङ्ग बाट पनि दलित समुदायमाथि दासता लादियो । तत्कालिन जिल्ला ,गाउँ पञ्चायत,मुखिया जिम्वालको शाषनमा दलितहरुलाई पानी,पधेरो,जमिन,जंगल जस्ता प्राकृतिक साधन उपयोग गर्न समेत दिइदैनथ्यो ।
बिद्यालय कम थिए ,भएका बिद्यालयहरुमा पनि दलितहरुले पढ्ने लेख्ने अधिकारबाट बञ्चित गरिएको थियो । धारा पानी ,पाटी पौवा र मन्दीर प्रवेशमा बन्देज थियो र ग्रामिण क्षेत्रमा यो अवस्था यद्धपि कायमै रहेको छ । दलित गैरदलित संग शिर ठाडो पारेर बोल्ने ,चर्काे स्वरले बोल्ने अधिकार थिएन । मर्दा शंख फुक्ने,बिबाह ब्रतबन्धमा टोपी र राम्रो कपडा समेत लगाउन नदिने लगाएका खण्डमा कुटपिट र सार्वजनिक बैजती गर्ने अवस्था थियो । सामान्य गल्ती भए पनि दलितलाइ ठुलो सजाए दिइन्थ्यो । अनेक बाहनामा कपाल मुण्डन गरेर सात गाउँ कटाइन्थ्यो ।
। बाहुन क्षेत्रिका घरमा कमारा कमारी बस्ने, हली बस्ने , उनिहरुकै हात हतियार बनाउने, लत्ता कपडा सिलाउने ,दाम्ला छालाका जुत्ता बनाउने र उनिहरुले दिएको एकदुई माना अन्नले जीवन धान्नुपर्ने अबस्था थियो । पढ्न लेख्न र नया कुरा जान्न नपाउने कानुनी अवस्था,कमजोर आर्थिक अवस्था,जल ,जमिन र वनमा अधिकार नभएपछि दलितहरुलाई पिजडामा पारिएको चरा जस्तो बनाईएको थियो ।
बनारसमा संस्कृत पढेर धेरै ज्ञान हासिल गर्नुभएका सर्वजित बिश्वकर्मालाइ भागवत अर्थात संस्कृतमा आचार्य उपाधि प्राप्त भयो र उहा सर्वजित बाट भगत सर्वजित नाम बाट परिचित हुन सफल हुनु भयो ।
सर्वजित बिश्वकर्मालाई दलित आन्दोलनको आरम्भकर्ताको रुपमा लिने गरिएको छ ।